Otyłość to przewlekła choroba metaboliczna charakteryzująca się nadmiernym gromadzeniem tkanki tłuszczowej w organizmie. Podstawowym narzędziem do jej rozpoznania jest wskaźnik BMI (Body Mass Index), obliczany jako stosunek masy ciała w kilogramach do kwadratu wzrostu w metrach. Otyłość rozpoznajemy, gdy BMI przekracza 30 kg/m².
Przyczyny nadwagi są wieloczynnikowe i obejmują predyspozycje genetyczne, zaburzenia metaboliczne oraz czynniki środowiskowe, takie jak nieprawidłowa dieta i siedzący tryb życia. Otyłość prowadzi do poważnych konsekwencji zdrowotnych, w tym cukrzycy typu 2, chorób sercowo-naczyniowych, nadciśnienia tętniczego oraz problemów z układem kostno-stawowym.
Konsultację z lekarzem należy rozważyć, gdy BMI przekracza 25 kg/m², występują objawy towarzyszące lub gdy samodzielne próby redukcji masy ciała nie przynoszą oczekiwanych rezultatów.
Skuteczne leczenie otyłości wymaga kompleksowego podejścia, w którym fundamentem jest zmiana stylu życia. Terapia powinna być dostosowana indywidualnie do potrzeb pacjenta i stopnia zaawansowania choroby.
Dieta o obniżonej wartości kalorycznej oraz regularna aktywność fizyczna stanowią podstawę każdego programu redukcji masy ciała. Zaleca się wprowadzenie zrównoważonej diety bogatej w warzywa, owoce i pełnoziarniste produkty zbożowe, przy jednoczesnym ograniczeniu tłuszczów nasyconych i cukrów prostych.
Wsparcie psychologiczne i terapia behawioralna pomagają w zmianie nawyków żywieniowych i utrzymaniu motywacji. Leczenie farmakologiczne jest wskazane u pacjentów z BMI powyżej 30 kg/m² lub powyżej 27 kg/m² przy współwystępowaniu chorób towarzyszących, gdy metody niefarmakologiczne okazały się nieskuteczne.
W skrajnych przypadkach otyłości olbrzymiej (BMI > 40 kg/m²) lub przy BMI > 35 kg/m² z poważnymi powikłaniami, rozważana jest chirurgia bariatryczna. Zabiegi te wymagają wielospecjalistycznej oceny i długotrwałej opieki medycznej.
W Polsce dostępnych jest kilka skutecznych leków na odchudzanie, które mogą wspomóc proces redukcji masy ciała u osób z otyłością. Wybór odpowiedniego preparatu powinien zawsze odbywać się pod nadzorem lekarza.
Orlistat jest inhibitorem lipaz jelitowych, który blokuje wchłanianie około 30% tłuszczów spożywanych z pokarmem. Dostępny jest w dwóch dawkach - 120 mg na receptę (Xenical) oraz 60 mg jako preparat OTC (Alli). Lek jest wskazany u osób z BMI powyżej 30 kg/m² lub powyżej 27 kg/m² z towarzyszącymi chorobami.
Liraglutyd to analog hormonu GLP-1, który reguluje apetyt i spowalnia opróżnianie żołądka. Podawany jest w formie codziennych iniekcji podskórnych. Lek jest szczególnie skuteczny u osób z cukrzycą typu 2, ale wymaga ścisłego nadzoru medycznego ze względu na możliwe działania niepożądane.
Mysimba to kombinacja dwóch substancji czynnych działających na ośrodki głodu i sytości w mózgu. Preparat zmniejsza apetyt i zwiększa uczucie sytości. Przeciwwskazaniami do stosowania są między innymi niekontrolowane nadciśnienie tętnicze, zaburzenia odżywiania oraz przyjmowanie inhibitorów MAO.
Wszystkie wymienione leki wymagają połączenia z dietą niskokaloryczną i zwiększoną aktywnością fizyczną dla osiągnięcia optymalnych rezultatów.
Suplementy diety mogą stanowić uzupełnienie zdrowej diety i aktywności fizycznej w procesie odchudzania. W polskich aptekach dostępnych jest wiele preparatów o różnych mechanizmach działania.
Przed rozpoczęciem suplementacji warto skonsultować się z farmaceutą lub lekarzem, szczególnie przy przyjmowaniu innych leków. Preparaty zawierające kofeinę mogą wchodzić w interakcje z lekami na serce czy nadciśnienie. Suplementy nie zastępują zbilansowanej diety i nie powinny być traktowane jako jedyna metoda odchudzania.
Ważne jest przestrzeganie zalecanego dawkowania i obserwowanie reakcji organizmu na stosowany preparat.
Przed rozpoczęciem jakiejkolwiek farmakoterapii otyłości konieczna jest szczegółowa konsultacja z lekarzem. Specjalista oceni stan zdrowia pacjenta, określi wskazania do leczenia farmakologicznego oraz dobierze najodpowiedniejszy preparat. Lekarz przeprowadzi również niezbędne badania diagnostyczne, w tym pomiar ciśnienia tętniczego, badania laboratoryjne oraz ocenę ryzyka sercowo-naczyniowego.
Podczas terapii ważne jest regularne monitorowanie możliwych skutków ubocznych oraz ocena interakcji z innymi przyjmowanymi lekami. Szczególną ostrożność należy zachować u osób z chorobami przewlekłymi takimi jak:
Zaleca się stosowanie leków odchudzających przez określony czas, zgodnie z zaleceniami lekarza, z regularną oceną skuteczności i bezpieczeństwa terapii.
Farmaceuta odgrywa kluczową rolę w procesie edukacji pacjenta dotyczącej prawidłowego stosowania leków odchudzających. Udziela szczegółowych informacji o sposobie przyjmowania preparatów, możliwych skutkach ubocznych oraz konieczności łączenia farmakoterapii ze zmianą stylu życia. Farmaceuta pomaga również w monitorowaniu postępów terapii i dostosowaniu leczenia do indywidualnych potrzeb pacjenta.
W Polsce dostępne są liczne programy wsparcia dla osób z nadwagą i otyłością. Pomoc można uzyskać w:
Kluczowe znaczenie ma długoterminowe podejście do leczenia otyłości, obejmujące nie tylko farmakoterapię, ale także trwałe zmiany w diecie i aktywności fizycznej. Tylko kompleksowe leczenie przynosi trwałe efekty zdrowotne.
